مقدمه: اگزما چیست و چرا باید به آن اهمیت بدهیم؟

اگزما، که اغلب با نام درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی مزمن پوستی است که با خارش، قرمزی، خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست مشخص می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر سنی ظاهر شود، اما اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود. شدت علائم اگزما می‌تواند بسیار متفاوت باشد؛ برخی افراد فقط دچار خارش خفیف می‌شوند، در حالی که برخی دیگر با خارش شدید، درد و ناراحتی فراوان دست و پنجه نرم می‌کنند.

چرا باید به اگزما اهمیت بدهیم؟ اگزما نه تنها از نظر جسمی آزاردهنده است، بلکه می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر سلامت روان و کیفیت زندگی افراد داشته باشد. خارش مداوم می‌تواند منجر به اختلال در خواب، اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس شود. همچنین، اگزما می‌تواند روابط اجتماعی و فعالیت‌های روزمره افراد را محدود کند.

خوشبختانه، اگزما قابل کنترل است. با درک علائم، علل و روش‌های درمانی، می‌توانید شعله‌ور شدن اگزما را به حداقل برسانید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر این موارد خواهیم پرداخت.

علائم اگزما: چگونه اگزما خود را نشان می‌دهد؟

علائم اگزما می‌توانند بسته به سن، نوع اگزما و شدت بیماری متفاوت باشند. با این حال، برخی از علائم شایع عبارتند از:

• خارش: خارش، علامت اصلی اگزما است و اغلب بسیار شدید است. خارش می‌تواند به قدری آزاردهنده باشد که منجر به اختلال در خواب و کاهش تمرکز شود.
• قرمزی: پوست آسیب‌دیده اغلب قرمز و ملتهب است.
• خشکی: پوست معمولاً خشک و پوسته‌پوسته است.
• برآمدگی‌های کوچک: ممکن است برآمدگی‌های کوچک و پر از مایع (تاول) روی پوست ظاهر شوند. این تاول‌ها ممکن است بترکند و ترشح کنند.
• ضخیم شدن پوست: در اثر خاراندن مداوم، پوست ممکن است ضخیم و چرمی شود (لیکنیفیکاسیون).
• پوسته‌پوسته شدن: پوست ممکن است پوسته‌پوسته و ترک‌خورده شود.

محل بروز اگزما نیز می‌تواند متفاوت باشد. در نوزادان، اگزما اغلب روی صورت، پوست سر و چین‌های پوستی ظاهر می‌شود. در کودکان بزرگتر و بزرگسالان، اگزما معمولاً در چین‌های آرنج، پشت زانو، مچ دست و مچ پا دیده می‌شود. همچنین ممکن است جوانسازی پوست این نواحی به دلیل اگزما تحت تاثیر قرار بگیرد.

توجه داشته باشید که علائم اگزما می‌توانند در طول زمان تغییر کنند و ممکن است دوره‌های بهبودی و شعله‌ور شدن وجود داشته باشد.

علل اگزما: چه عواملی باعث بروز اگزما می‌شوند؟

علت دقیق اگزما هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش داشته باشند.

• ژنتیک: اگر یکی از والدین یا هر دو به اگزما، آسم یا رینیت آلرژیک مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزند به اگزما بیشتر است.
• اختلال در عملکرد سد پوستی: پوست به عنوان یک سد محافظتی در برابر عوامل خارجی عمل می‌کند. در افراد مبتلا به اگزما، این سد پوستی به درستی کار نمی‌کند و رطوبت بیشتری از دست می‌دهد و مواد تحریک‌کننده راحت‌تر وارد پوست می‌شوند.
• اختلال در سیستم ایمنی: سیستم ایمنی افراد مبتلا به اگزما ممکن است به مواد بی‌ضرر (مانند گرده گیاهان یا غذای خاص) واکنش بیش از حد نشان دهد و باعث التهاب پوست شود.
• عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی می‌توانند اگزما را تحریک کنند یا علائم آن را بدتر کنند. این عوامل عبارتند از: آلرژن‌ها (مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، موی حیوانات خانگی)، مواد تحریک‌کننده (مانند صابون‌ها، مواد شوینده، عطرها، دود سیگار)، استرس، دماهای شدید، و برخی از غذاها.

لازم به ذکر است که اگزما مسری نیست و از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا منتقل نمی‌شود.

انواع اگزما: اگزما فقط یک نوع نیست!

انواع مختلفی از اگزما وجود دارد که هر کدام علائم و عوامل محرک خاص خود را دارند. شناخت نوع اگزما می‌تواند به تشخیص و درمان مناسب کمک کند. برخی از انواع رایج اگزما عبارتند از:

• درماتیت آتوپیک: شایع‌ترین نوع اگزما است که اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود. عوامل ژنتیکی و اختلال در عملکرد سد پوستی در بروز این نوع اگزما نقش دارند.
• درماتیت تماسی: در اثر تماس پوست با یک ماده تحریک‌کننده یا آلرژن ایجاد می‌شود. مواد تحریک‌کننده می‌توانند شامل صابون‌ها، مواد شوینده، عطرها و مواد شیمیایی باشند. آلرژن‌ها می‌توانند شامل نیکل، لاتکس و برخی از گیاهان باشند.
• درماتیت نومولار: با لکه‌های سکه‌ای شکل و خارش‌دار روی پوست مشخص می‌شود. علت دقیق این نوع اگزما مشخص نیست، اما ممکن است با خشکی پوست، استرس و عفونت‌های باکتریایی مرتبط باشد.
• درماتیت سبورئیک: نوعی اگزما است که بر روی پوست سر، صورت، قفسه سینه و سایر نواحی چرب بدن تاثیر می‌گذارد. این نوع اگزما اغلب با شوره سر همراه است.
• درماتیت استاتیک: معمولاً در افراد مسن و در اثر خشکی پوست ایجاد می‌شود. این نوع اگزما اغلب در پاها دیده می‌شود و با خارش، قرمزی و ترک‌خوردگی پوست مشخص می‌شود.
• دیسهیدروتیک اگزما: با تاول‌های کوچک و خارش‌دار روی دست‌ها و پاها مشخص می‌شود. علت دقیق این نوع اگزما مشخص نیست، اما ممکن است با استرس، آلرژی و تعریق زیاد مرتبط باشد.

محرک‌های اگزما: چگونه از شعله‌ور شدن اگزما جلوگیری کنیم؟

شناخت محرک‌های اگزما و اجتناب از آن‌ها می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از شعله‌ور شدن اگزما کمک کند. محرک‌های اگزما می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما برخی از محرک‌های رایج عبارتند از:

• آلرژن‌ها: گرده گیاهان، گرد و غبار، موی حیوانات خانگی، کپک‌ها و برخی از غذاها می‌توانند اگزما را تحریک کنند.
• مواد تحریک‌کننده: صابون‌ها، مواد شوینده، عطرها، لوسیون‌ها، مواد شیمیایی، لباس‌های پشمی و مصنوعی می‌توانند پوست را تحریک کنند.
• استرس: استرس می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند و اگزما را بدتر کند.
• دماهای شدید: هوای گرم و مرطوب یا سرد و خشک می‌تواند اگزما را تحریک کند.
• تعریق: تعریق زیاد می‌تواند پوست را تحریک کند، به خصوص اگر پوست به طور مرتب تمیز و خشک نشود.
• عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی می‌توانند اگزما را بدتر کنند.
• غذاها: برخی از غذاها، مانند شیر، تخم مرغ، بادام زمینی، سویا، گندم و ماهی می‌توانند اگزما را در برخی از افراد تحریک کنند. اگر شک دارید که غذای خاصی اگزما شما را تحریک می‌کند، با پزشک خود مشورت کنید.

برای شناسایی محرک‌های اگزما، می‌توانید یک دفترچه یادداشت روزانه داشته باشید و در آن غذاها، فعالیت‌ها و محصولاتی که استفاده می‌کنید را ثبت کنید. با بررسی این اطلاعات، ممکن است بتوانید الگوهایی را شناسایی کنید که نشان می‌دهند چه عواملی اگزما شما را تحریک می‌کنند.

تشخیص اگزما: چگونه بفهمیم به اگزمای پوستی مبتلا هستیم؟

تشخیص اگزما معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی پوست و بررسی سابقه پزشکی فرد انجام می‌شود. پزشک به دنبال علائم شایع اگزما، مانند خارش، قرمزی، خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست خواهد بود. همچنین، پزشک ممکن است سوالاتی در مورد سابقه خانوادگی اگزما، آلرژی‌ها و محرک‌های احتمالی بپرسد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را نیز تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل:

• تست آلرژی: برای شناسایی آلرژن‌هایی که ممکن است اگزما را تحریک کنند.
• بیوپسی پوست: نمونه کوچکی از پوست برداشته می‌شود و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. این آزمایش می‌تواند به تشخیص انواع دیگر بیماری‌های پوستی که علائمی مشابه اگزما دارند کمک کند.

مهم است که در صورت داشتن علائم اگزما به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از عوارض اگزما کمک کند. گاهی افراد برای لیزر پوست و رفع جای اگزما اقدام می کنند، اما قبل از آن باید با پزشک مشورت شود.

درمان اگزما: از کرم‌های مرطوب‌کننده تا درمان‌های تخصصی

هیچ درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد، اما روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌توانند به کاهش علائم و کنترل بیماری کمک کنند. هدف از درمان اگزما، کاهش التهاب، تسکین خارش، ترمیم سد پوستی و جلوگیری از عفونت است.

برخی از روش‌های درمانی رایج اگزما عبارتند از:

• مرطوب‌کننده‌ها: استفاده منظم از مرطوب‌کننده‌ها، یکی از مهم‌ترین اقدامات برای درمان اگزما است. مرطوب‌کننده‌ها به حفظ رطوبت پوست و ترمیم سد پوستی کمک می‌کنند. بهتر است از مرطوب‌کننده‌هایی استفاده کنید که فاقد عطر، الکل و سایر مواد تحریک‌کننده باشند. مرطوب‌کننده را باید حداقل دو بار در روز و بعد از حمام استفاده کنید.
• کرم‌ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی: این داروها به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند. کورتیکواستروئیدها باید با احتیاط و طبق دستور پزشک استفاده شوند، زیرا استفاده طولانی مدت از آن‌ها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.
• مهارکننده‌های کلسی‌نورین: این داروها نیز به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند و جایگزین مناسبی برای کورتیکواستروئیدها هستند، به خصوص برای استفاده طولانی مدت.
• آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها به کاهش خارش کمک می‌کنند، به خصوص در شب. آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند خواب‌آلودگی ایجاد کنند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت بروز عفونت باکتریایی، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
• داروهای بیولوژیک: داروهای بیولوژیک نوعی درمان جدید برای اگزما هستند که سیستم ایمنى را هدف قرار مى‌دهند. این داروها معمولا برای افرادى که به درمان‌هاى دیگر پاسخ نداده‌اند استفاده مى‌شوند.
• نوردرمانی (فتوتراپی): در این روش، پوست در معرض نور ماوراء بنفش قرار می‌گیرد. نوردرمانی می‌تواند به کاهش التهاب و خارش کمک کند.
• کمپرس سرد: کمپرس سرد می‌تواند به تسکین خارش و التهاب کمک کند.
• پانسمان مرطوب: پانسمان مرطوب می‌تواند به کاهش التهاب و ترمیم پوست کمک کند.

پزشک شما می‌تواند بهترین روش درمانی را بر اساس نوع اگزما، شدت بیماری و عوامل دیگر تعیین کند. مهم است که دستورالعمل‌های پزشک را به دقت دنبال کنید و به طور منظم به او مراجعه کنید تا روند درمان را پیگیری کنید.

درمان‌های خانگی اگزما: تسکین خارش با روش‌های طبیعی

علاوه بر درمان‌های پزشکی، برخی از درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به تسکین علائم اگزما کمک کنند:

• حمام بلغور جو دوسر: بلغور جو دوسر به تسکین خارش و التهاب کمک می‌کند. یک فنجان بلغور جو دوسر آسیاب شده را به آب ولرم حمام اضافه کنید و به مدت 10 تا 15 دقیقه در آن خیس بخورید.
• روغن نارگیل: روغن نارگیل یک مرطوب‌کننده طبیعی است که می‌تواند به ترمیم سد پوستی کمک کند. روغن نارگیل را روی پوست آسیب‌دیده بمالید.
• سرکه سیب: سرکه سیب می‌تواند به کاهش التهاب و خارش کمک کند. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را به یک فنجان آب اضافه کنید و آن را روی پوست آسیب‌دیده بمالید. قبل استفاده از سرکه سیب رقیق نشده خودداری کنید، زیرا می تواند پوست را تحریک کند.
• آلوئه ورا: آلوئه ورا دارای خواص ضد التهابی و التیام‌بخش است. ژل آلوئه ورا را روی پوست آسیب‌دیده بمالید.
• کمپرس خنک: کمپرس خنک منافذ پوست را منقبض می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد.

قبل از استفاده از هر گونه درمان خانگی، با پزشک خود مشورت کنید. برخی از درمان‌های خانگی ممکن است برای همه افراد مناسب نباشند.

تغییر سبک زندگی برای کنترل اگزما: رژیم غذایی، استرس و خواب

علاوه بر درمان‌های پزشکی و خانگی، تغییر سبک زندگی نیز می‌تواند به کنترل اگزما کمک کند. برخی از تغییرات سبک زندگی که می‌توانید انجام دهید عبارتند از:

• رژیم غذایی: برخی از غذاها می‌توانند اگزما را تحریک کنند. اگر شک دارید که غذای خاصی اگزما شما را تحریک می‌کند، با پزشک خود مشورت کنید و یک رژیم غذایی حذفی را امتحان کنید. یک رژیم غذایی سالم و متعادل که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل باشد، می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک کند.
• کاهش استرس: استرس می‌تواند اگزما را بدتر کند. سعی کنید راه‌هایی برای مدیریت استرس خود پیدا کنید، مانند یوگا، مدیتیشن، ورزش یا گذراندن وقت با دوستان و خانواده.
• خواب کافی: کمبود خواب می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند و اگزما را بدتر کند. سعی کنید هر شب 7 تا 8 ساعت بخوابید.
• اجتناب از خاراندن: خاراندن می‌تواند پوست را بیشتر تحریک کند و باعث عفونت شود. سعی کنید از خاراندن پوست خودداری کنید. در صورت خارش شدید، از کمپرس سرد استفاده کنید یا داروهای ضد خارش مصرف کنید.
• مراقبت از پوست: پوست خود را با ملایمت تمیز کنید و از استفاده از صابون‌های قوی و آب داغ خودداری کنید. بعد از حمام، پوست خود را به آرامی خشک کنید و بلافاصله از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
• انتخاب لباس مناسب: از پوشیدن لباس‌های تنگ و الیاف مصنوعی خودداری کنید. لباس‌های گشاد و نخی را انتخاب کنید.

اگزما در کودکان: نکاتی برای والدین مضطرب

اگزما در کودکان بسیار شایع است و می‌تواند برای والدین بسیار نگران‌کننده باشد. در اینجا چند نکته برای کمک به شما در مدیریت اگزما در کودک خود آورده شده است:

• شناخت محرک‌ها: سعی کنید محرک‌های اگزما را در کودک خود شناسایی کنید و از آن‌ها اجتناب کنید. این محرک‌ها می‌توانند شامل غذاها، مواد شوینده، لباس‌ها و عوامل محیطی باشند.
• مرطوب کردن مداوم: پوست کودک خود را به طور مرتب مرطوب کنید، به خصوص بعد از حمام. از مرطوب‌کننده‌هایی استفاده کنید که فاقد عطر و سایر مواد تحریک‌کننده باشند.
• کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها: ناخن‌های کودک خود را کوتاه نگه دارید تا از آسیب رساندن به پوست در هنگام خاراندن جلوگیری کنید.
• حمام کردن ملایم: کودک خود را با آب ولرم و صابون ملایم حمام کنید. از آب داغ و صابون‌های قوی خودداری کنید. زمان حمام را کوتاه نگه دارید (حدود 10 تا 15 دقیقه).
• مشورت با پزشک: با پزشک کودک خود در مورد بهترین روش درمانی برای اگزما مشورت کنید.
• حمایت عاطفی: به کودک خود حمایت عاطفی ارائه دهید. اگزما می‌تواند برای کودکان بسیار آزاردهنده باشد. به کودک خود اطمینان دهید که شما در کنار او هستید و به او کمک خواهید کرد تا اگزما خود را مدیریت کند.

عوارض اگزما: وقتی خارش از کنترل خارج می‌شود

اگزما می‌تواند منجر به عوارضی شود، به خصوص اگر به درستی درمان نشود. برخی از عوارض اگزما عبارتند از:

• عفونت‌های پوستی: خاراندن می‌تواند پوست را زخمی کند و باعث ورود باکتری‌ها و ویروس‌ها شود. عفونت‌های پوستی می‌توانند علائم اگزما را بدتر کنند و نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی داشته باشند.
• درماتیت تماسی آلرژیک: استفاده از برخی از محصولات مراقبت از پوست می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود و علائم اگزما را بدتر کند.
• نورو درماتیت: خاراندن مداوم می‌تواند باعث ضخیم شدن و چرمی شدن پوست شود.
• مشکلات خواب: خارش می‌تواند باعث اختلال در خواب شود.
• مشکلات روانی: اگزما می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس شود.
• آسم و رینیت آلرژیک: افراد مبتلا به اگزما بیشتر در معرض ابتلا به آسم و رینیت آلرژیک هستند.

پیشگیری از اگزما: آیا می‌توان از بروز اگزما جلوگیری کرد؟

هنوز هیچ راه قطعی برای پیشگیری از اگزما وجود ندارد، اما می‌توانید اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام دهید:

• مرطوب کردن پوست: پوست خود را به طور مرتب مرطوب کنید، به خصوص بعد از حمام.
• اجتناب از محرک‌ها: از محرک‌های اگزما، مانند صابون‌های قوی، مواد شوینده و عطرها، اجتناب کنید.
• کاهش استرس: استرس خود را مدیریت کنید.
• تغذیه با شیر مادر: تغذیه با شیر مادر در 6 ماه اول زندگی می‌تواند خطر ابتلا به اگزما را در نوزادان کاهش دهد.
• معرفی تدریجی غذاها: اگر سابقه خانوادگی آلرژی دارید، غذاهای جدید را به تدریج به رژیم غذایی کودک خود معرفی کنید.

پرسش‌های متداول درباره اگزما: پاسخ به سوالات شما

نگاهی به آینده: تحقیقات جدید در زمینه اگزما

تحقیقات در زمینه اگزما به طور مداوم در حال پیشرفت است. دانشمندان در حال بررسی علل ژنتیکی و ایمونولوژیکی اگزما و همچنین روش‌های درمانی جدید هستند. برخی از زمینه‌های تحقیقاتی فعلی عبارتند از:

• ژن‌درمانی: استفاده از ژن‌درمانی برای اصلاح نقص‌های ژنتیکی که باعث اگزما می‌شوند.
• داروهای بیولوژیک جدید: توسعه داروهای بیولوژیک جدید که سیستم ایمنی را به طور خاص‌تر هدف قرار می‌دهند.
• درمان‌های موضعی جدید: توسعه کرم‌ها و پمادهای جدید که به طور موثرتری التهاب و خارش را کاهش می‌دهند.
• پیشگیری از اگزما: بررسی راه‌هایی برای پیشگیری از بروز اگزما در نوزادان و کودکان.

اگزما یک بیماری مزمن است که می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. با این حال، اگزما قابل کنترل است. با شناخت علائم، علل و روش‌های درمانی، می‌توانید شعله‌ور شدن اگزما را به حداقل برسانید و زندگی سالم و فعالی داشته باشید. مهم است که صبور باشید و به طور منظم با پزشک خود مشورت کنید. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و منابع زیادی برای کمک به شما در دسترس است. با مدیریت مناسب، می‌توانید با اگزما زندگی کنید و از زندگی خود لذت ببرید.