مقدمه: اگزما چیست؟

اگزما (Eczema) که به آن درماتیت نیز گفته می‌شود، یک اصطلاح کلی برای گروهی از بیماری‌های پوستی است که باعث التهاب، خارش، خشکی و ترک خوردگی پوست می‌شوند. اگزما مسری نیست و معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. شدت اگزما از خفیف تا شدید متغیر است و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از چالش‌های اگزما، دوره‌های عود (flares) و بهبودی (remission) است. در طول دوره‌های عود، علائم اگزما تشدید می‌شوند و در زمان بهبودی، علائم کاهش می‌یابند یا به طور کامل از بین می‌روند. مدیریت اگزما شامل شناسایی و اجتناب از عوامل محرک، مراقبت صحیح از پوست و استفاده از درمان‌های دارویی است.

اگزما چه شکلیه؟ شناخت علائم و نشانه‌ها

علائم اگزما می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• خارش: خارش یکی از آزاردهنده‌ترین علائم اگزما است و می‌تواند بسیار شدید باشد، به خصوص در شب.
• خشکی پوست: پوست در نواحی تحت تاثیر اگزما معمولاً خشک، پوسته پوسته و ترک خورده است.
• التهاب و قرمزی: پوست ملتهب و قرمز رنگ می‌شود و ممکن است گرم باشد.
• برجستگی‌های کوچک: ممکن است برجستگی‌های کوچکی روی پوست ایجاد شود که با خارش و ترشح همراه هستند.
• پوست ضخیم و چرمی: در موارد مزمن، پوست ممکن است ضخیم و چرمی شود (lichenification) به دلیل خاراندن مکرر.

اگزما می‌تواند در هر قسمت از بدن ظاهر شود، اما در کودکان اغلب روی صورت، پوست سر، آرنج و زانوها دیده می‌شود. در بزرگسالان، اگزما بیشتر روی دست‌ها، پاها، مچ دست و مچ پا ظاهر می‌شود.

چرا اگزما میگیرم؟ بررسی علل و عوامل محرک

علت دقیق اگزما هنوز مشخص نیست، اما تصور می‌شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی وEnvironmental نقش دارند. عوامل ژنتیکی می‌توانند فرد را مستعد ابتلا به اگزما کنند، در حالی که عوامل محیطی می‌توانند باعث تحریک و تشدید علائم شوند.

برخی از عوامل محرک رایج اگزما عبارتند از:

• مواد تحریک کننده: صابون‌ها، شوینده‌ها، عطرها، مواد شیمیایی و برخی از پارچه‌ها (مانند پشم و پلی‌استر) می‌توانند پوست را تحریک کنند.
• آلرژن‌ها: آلرژن‌های موجود در هوا مانند گرده، گرد و غبار، موی حیوانات خانگی و کپک‌ها می‌توانند باعث واکنش آلرژیک و تحریک اگزما شوند.
• استرس: استرس و اضطراب می‌توانند علائم اگزما را تشدید کنند.
• عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی می‌توانند اگزما را بدتر کنند.
• آب و هوا: آب و هوای خشک و سرد می‌تواند پوست را خشک کرده و اگزما را تحریک کند.
• غذاها: برخی از غذاها مانند شیر، تخم مرغ، آجیل، سویا و گندم می‌توانند در برخی افراد باعث اگزما شوند.

شناسایی و اجتناب از عوامل محرک می‌تواند به کنترل و پیشگیری از عود اگزما کمک کند.

انواع اگزما: از درماتیت آتوپیک تا اگزمای تماسی

انواع مختلفی از اگزما وجود دارد که هر کدام علائم و علل خاص خود را دارند. برخی از انواع رایج اگزما عبارتند از:

• درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis): شایع‌ترین نوع اگزما است که معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود و با خارش، خشکی و التهاب پوست همراه است.
• درماتیت تماسی (Contact Dermatitis): در اثر تماس پوست با مواد تحریک کننده یا آلرژن ایجاد می‌شود. دو نوع درماتیت تماسی وجود دارد: درماتیت تماسی آلرژیک و درماتیت تماسی تحریک کننده.
• اگزمای دیسیدروتیک (Dyshidrotic Eczema): با تاول‌های کوچک و خارش‌دار روی دست‌ها و پاها مشخص می‌شود.
• اگزمای نومولار (Nummular Eczema): با لکه‌های گرد و سکه‌ای شکل روی پوست مشخص می‌شود.
• درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis): نوعی اگزما است که بیشتر پوست سر، صورت و قفسه سینه را درگیر می‌کند و با پوسته‌های چرب و زرد رنگ همراه است.
• درماتیت استاز (Stasis Dermatitis): در اثر گردش خون ضعیف در پاها ایجاد می‌شود و با التهاب، خارش و تغییر رنگ پوست همراه است.

چطور بفهمم اگزما دارم؟ تشخیص و مراجعه به پزشک

تشخیص اگزما معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی پوست و بررسی سابقه پزشکی فرد انجام می‌شود. پزشک ممکن است سوالاتی در مورد علائم، عوامل محرک و سابقه خانوادگی اگزما بپرسد.

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای رد سایر بیماری‌های پوستی یا شناسایی آلرژن‌ها تجویز کند. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل تست آلرژی پوستی (skin prick test) یا آزمایش خون باشد.

اگر علائم اگزما را دارید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص صحیح داده شود و درمان مناسب تجویز شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به کنترل علائم و جلوگیری از عود اگزما کمک کند.

درمان اگزما: از کرم‌ها تا روش‌های نوین

هدف از درمان اگزما، کاهش خارش، التهاب و خشکی پوست، جلوگیری از عفونت و بهبود کیفیت زندگی فرد است. درمان اگزما معمولاً شامل ترکیبی از مراقبت‌های پوستی، درمان‌های دارویی و تغییر سبک زندگی است.

برخی از درمان‌های رایج اگزما عبارتند از:

• مرطوب کننده‌ها: استفاده منظم از مرطوب کننده‌ها یکی از مهم‌ترین جنبه‌های درمان اگزما است. مرطوب کننده‌ها به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی و خارش کمک می‌کنند. بهتر است از مرطوب کننده‌های فاقد عطر و مواد شیمیایی استفاده کنید.
• کرم‌ها و پمادهای استروئیدی: این داروها به کاهش التهاب و خارش پوست کمک می‌کنند. پمادهای استروئیدی باید طبق دستور پزشک استفاده شوند، زیرا استفاده طولانی مدت از آنها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.
• مهارکننده‌های کلسینئورین: این داروها (مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس) به کاهش التهاب پوست کمک می‌کنند و می‌توانند به عنوان جایگزینی برای استروئیدها استفاده شوند.
• آنتی هیستامین‌ها: این داروها به کاهش خارش کمک می‌کنند، به خصوص در شب.
• آنتی بیوتیک‌ها: اگر پوست عفونی شده باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
• نوردرمانی (فتوتراپی): در این روش، پوست در معرض نور ماوراء بنفش قرار می‌گیرد تا التهاب را کاهش دهد.
• داروهای بیولوژیک: داروهای بیولوژیک مانند دوپیلوماب، داروهای جدیدی هستند که برای درمان اگزماهای شدید استفاده می‌شوند. این داروها با هدف قرار دادن سیستم ایمنی بدن، به کاهش التهاب کمک می‌کنند.

علاوه بر درمان‌های دارویی، برخی از روش‌های جوانسازی پوست مانند لیزر پوست نیز ممکن است برای بهبود ظاهر پوست و کاهش علائم اگزما مورد استفاده قرار گیرند.

در مورد روش‌های تزریق چربی یا تزریق بوتاکس برای درمان یا کاهش علائم اگزما، شواهد کافی وجود ندارد و نباید به عنوان درمان اصلی در نظر گرفته شوند.

درمان خانگی اگزما: تسکین خارش با روش‌های ساده

علاوه بر درمان‌های پزشکی، برخی از روش‌های خانگی می‌توانند به تسکین علائم اگزما کمک کنند:

• حمام ولرم: حمام کردن با آب ولرم به جای آب داغ می‌تواند به کاهش خشکی پوست کمک کند. از صابون‌های ملایم و فاقد عطر استفاده کنید و بعد از حمام، پوست را به آرامی خشک کنید و بلافاصله از مرطوب کننده استفاده کنید.
• کمپرس سرد: قرار دادن کمپرس سرد روی نواحی خارش‌دار می‌تواند به تسکین خارش کمک کند.
• لباس‌های نخی: پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد می‌تواند به جلوگیری از تحریک پوست کمک کند.
• اجتناب از خاراندن: خاراندن پوست می‌تواند علائم اگزما را بدتر کند و خطر عفونت را افزایش دهد. سعی کنید از خاراندن پوست خودداری کنید.
• روغن نارگیل: روغن نارگیل دارای خواص ضد التهابی و مرطوب کننده است و می‌تواند به تسکین علائم اگزما کمک کند.
• آلوئه ورا: آلوئه ورا دارای خواص ضد التهابی و التیام بخش است و می‌تواند به تسکین علائم اگزما کمک کند.
• جو دوسر: حمام کردن با جو دوسر می‌تواند به تسکین خارش و التهاب پوست کمک کند.

رژیم غذایی و اگزما: چه بخوریم، چه نخوریم؟

رژیم غذایی نمی‌تواند اگزما را درمان کند، اما برخی از غذاها می‌توانند علائم اگزما را تشدید کنند. شناسایی و اجتناب از این غذاها می‌تواند به کنترل علائم اگزما کمک کند.

برخی از غذاهایی که ممکن است علائم اگزما را تشدید کنند عبارتند از:

• شیر
• تخم مرغ
• آجیل
• سویا
• گندم
• ماهی

برخی از غذاها ممکن است به کاهش التهاب و بهبود علائم اگزما کمک کنند:

• ماهی‌های چرب (مانند سالمون و ساردین): این ماهی‌ها حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که دارای خواص ضد التهابی هستند.
• میوه‌ها و سبزیجات: این غذاها حاوی آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها هستند که به حفظ سلامت پوست کمک می‌کنند.
• غذاهای پروبیوتیک: غذاهای پروبیوتیک (مانند ماست و کفیر) به حفظ سلامت روده کمک می‌کنند و می‌توانند به کاهش التهاب در بدن کمک کنند.

توصیه می‌شود با یک متخصص تغذیه مشورت کنید تا یک رژیم غذایی مناسب برای اگزما خود تنظیم کنید.

جلوگیری از اگزما: نکاتی برای پیشگیری از عود

هیچ راه قطعی برای جلوگیری از اگزما وجود ندارد، اما می‌توانید با رعایت برخی نکات، از عود آن جلوگیری کنید:

• اجتناب از عوامل محرک: شناسایی و اجتناب از عوامل محرک می‌تواند به جلوگیری از عود اگزما کمک کند.
• مراقبت صحیح از پوست: استفاده منظم از مرطوب کننده‌ها، حمام کردن با آب ولرم و استفاده از صابون‌های ملایم می‌تواند به حفظ سلامت پوست و جلوگیری از اگزما کمک کند.
• مدیریت استرس: استرس می‌تواند علائم اگزما را تشدید کند. سعی کنید استرس خود را با روش‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و ورزش مدیریت کنید.
• حفظ رطوبت محیط: استفاده از دستگاه بخور در خانه می‌تواند به حفظ رطوبت محیط و جلوگیری از خشکی پوست کمک کند.
• پوشیدن لباس‌های نخی: پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد می‌تواند به جلوگیری از تحریک پوست کمک کند.